Constructive Interference

โดย ตฤณภัทร ชัยสิทธิศักดิ์ ทา จี และ อดิศักดิ์ สมคง
ภัณฑารักษ์ สรณ วิริยะประสิทธิ์
จัดแสดงที่ MATDOT Art Center
วันที่ 1 มิถุนายน – 2 กรกฎาคม 2023

จากคำที่ใช้อธิบายปรากฏการณ์ทางวิทยาศาสตร์ ถึงการรับรู้ด้วยการมองเห็นผ่านแสง และได้ยิน เสียง โดยมี “คลื่น” เป็นสื่อกลาง สู่การตีความเชิงอุปมาด้วยการเปรียบเปรยงานศิลปะให้เป็นดั่งวัตถุที่กระจายระลอกคลื่นของการรับรู้ที่จะมอบประสบการณ์ให้แก่ผู้ชมได้เข้ามาสำรวจสุนทรียภาพทางความคิดใน Constructive Interference

นิทรรศการ Constructive Interference นำเสนอผลงานนามธรรมเชิงแนวความคิดของสามศิลปิน ที่มีความแตกต่างกันทั้งในแง่เทคนิคและรูปแบบการสร้างสรรค์ ด้วยนัยของการแทรกสอดที่ช่วยส่งเสริมภาพองค์ประกอบทางทัศนียภาพ พร้อมกับเชื้อเชิญให้ผู้ชมเข้ามามีส่วนร่วมในการสำรวจชิ้นงาน เพื่อสร้างความหมายและบทสนทนาใหม่ร่วมกัน

หลักทัศนียภาพ คือหนึ่งในองค์ความรู้ขั้นพื้นฐานของการศึกษาภาพเขียนทิวทัศน์ของมนุษย์มานับตั้งแต่โบราณกาล สู่การตั้งคำถามต่อบทบาทของหลักทัศนียภาพที่ส่งอิทธิพลต่อการรับรู้ภาพทางสายตาของมนุษย์ และเป็นหัวใจสำคัญให้กับการสร้างสรรค์ผลงานของตฤณภัทร ชัยสิทธิศักดิ์ ในผลงานชุดแรก ประกอบไปด้วยภาพวาดจำนวน 6 ชิ้น โดยการนำระบบทัศนียภาพแบบ 2 จุด มาใช้ กำหนดทิศทางในการลากเส้นด้วยปากกาหมึกดำไปตามระนาบสองมิติของผืนผ้าใบ เกิดเป็นการก่อรูปของวัตถุบนพื้นที่ว่างภายใต้ระนาบของรูปทรงเรขาคณิตที่มีมวลและความหนาแน่นผันแปรไปตามจำนวนความถี่ของเส้นสายที่ถูกลากจากจุดรวมสายตาซ้ำแล้วซ้ำเล่า

ขณะที่ผลงานชุดที่สองนั้น ตฤณภัทรตั้งคำถามต่อกระบวนการผลิตแบบทุนนิยมที่มีอิทธิพลในการสร้างข้อกำหนดของกรอบเวลาและครอบงำวิถีชีวิตของผู้คน ดังที่มีระบุไว้เป็นลายลักษณ์อักษรบนกฎหมายแรงงาน ศิลปินได้กำหนดกรอบเวลาและสวมบทบาทของตนให้เป็นดั่งฟันเฟืองผู้ขับเคลื่อนระบบการผลิตด้วยการใช้ปากกาหมึกดำค่อยๆ ขีดลากเส้นไปบนระนาบของผืนผ้าใบอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย

ทว่าผลลัพธ์ของลากเส้นจำนวนมหาศาล กลับแสดงให้เห็นว่า ข้อผิดพลาดจากความเหนื่อยล้าที่ถูกสะสมตลอดกระบวนการทำงาน ซึ่งตอกย้ำถึงความเป็นมนุษย์ที่ไม่สามารถสร้างความสม่ำเสมอเพื่อตอบสนองต่อความต้องการภายใต้อำนาจของระบบทุนนิยมได้

อีกด้านหนึ่ง ผลงานนามธรรมขีดเส้นประจากมวลเนื้อสีหนาเตอะ ที่ร้อยเรียงอัดแน่นกันอยู่บนผืนผ้าใบ คือผลงานของทา จี ศิลปินชาวเมียนมา ผู้สร้างสรรค์งานจิตรกรรมนามธรรมผสมผสานกับการสร้างสัญลักษณ์เฉพาะตัว มิใช่เพื่อการปาดป้ายสีสำแดงอารมณ์ด้วยฝีแปรงหรือเกรียงเช่นที่ศิลปิน abstract expressionism นิยมทำกันในอดีต หากแต่เต็มเปี่ยมไปด้วยบทสนทนาท่ามกลางความเงียบสงบระหว่างศิลปินและตัวของผลงาน

ทา จี สร้างสรรค์ผลงานชุดนี้ขึ้นในช่วงที่เขาเข้ามารับการรักษาตัวจากอาการป่วยเป็นเวลานานกว่าครึ่งปีในประเทศไทย ศิลปินใช้ช่วงเวลาแห่งความยากลำบากของการต่อสู้กับโรคร้ายที่คอยบั่นทอนความเข้มแข็งร่างกายของเขานี้ แปรเปลี่ยนไปสู่แรงบันดาลใจในการสร้างงานศิลปะเพื่อรักษาสภาวะทางจิตใจ

ช่องว่างที่เว้นไว้ให้ปรากฏเป็นรูปทรงเรือนร่างของมนุษย์ที่กำลังนั่งสมาธิ ชวนให้นึกถึงภาพฉากการประกอบพิธีกรรมที่สามารถพบได้บนตามฝาผนังของศาสนสถาน สอดคล้องกับกระบวนการสร้างสรรค์ที่ศิลปินต้องคอยเฝ้ามอง การแข็งตัวของเนื้อสีอย่างช้าๆ นานแรมเดือน ผนวกกับจำนวนและรูปแบบของผลงานที่ถูกผลิตซ้ำนี้ ไม่ต่างกับการหมกมุ่นใคร่ครวญเพื่อทำความเข้าใจซ้ำแล้วซ้ำเล่าต่อสัจธรรมของชีวิตที่ไร้ซึ่งความแน่นอน

เป็นที่ทราบกันดีว่า การทำงานศิลปะนามธรรมเพื่อตอบสนองต่อการตั้งคำถามเชิงปรัชญชาของธรรมชาติและชีวิตนั้นของคู่กัน เช่นเดียวกับศิลปินที่เรียนรู้การทำงานศิลปะด้วยตนเองอย่าง อดิศักดิ์ สมคง กับการแสวงหาแนวทางการสร้างสรรค์ให้หลุดพ้นไปจากขนบของศิลปะนามธรรมอย่างที่เราคุ้นเคย

นิทรรศการครั้งนี้ อดิศักดิ์นำเสนอผลงานชุด Genesis ภายใต้แนวคิดของการตั้งคำถามเชิงปรัชญาของสรรพสิ่ง ไปจนถึงสภาวะของความจริงและสิ่งลวงตาที่ครอบงำสำนึกการรับรู้ของมนุษย์ ด้วยวิธีการสร้างภาษาเฉพาะตัว และการค้นหาสัญลักษณ์ที่เป็นรูปธรรมเพื่อผูกโยงความคิดและการสร้างความหมายใหม่ให้แก่ชิ้นงาน หรือ วัตถุทรงกลมผิวมันวาวบนพื้นที่สีดำใน Genesis I “Back In Back” ผลงานนามธรรมที่ชวนให้นึกถึงแนวคิดของการหลุดพ้นจากบ่วงวัฏจักรแห่งโชคชะตา และท่วงทำนองที่ถูกขับร้องอยู่บทเพลงขึ้นหิ้งในชื่อเดียวกันของวงร็อคจากประเทศออสเตรเลีย AC/DC

นอกจากนี้ ผลงานของอดิศักดิ์ยังแฝงกลิ่นอายของกระบวนการทำงานของจิตใต้สำนึกที่ถูกใช้ควบคู่ไปกับการทดลองทางเทคนิคเชิงศิลปะซึ่งปรากฏอยู่ในผลงานเกือบทุกชิ้น เห็นได้จากวิธีจัดการกับร่องรอยการไหลของคราบสีที่ปรากฏให้เห็นทั้งในลักษณะของการควบคุมและปล่อยให้ไหลไปตามธรรมชาติ การสร้างร่องรอยความเปราะบางของฟองอากาศที่แฝงอยู่ในมวลหยดสีดำ ใน Genesis IV “Reborn” ไปจนถึงรอยแตกของชั้นสีอันเกิดจากการทำปฏิกิริยาระหว่างสีเชื้อน้ำและน้ำมันใน Genesis VI “Two Souls”

มาร่วมกันสำรวจคลื่นความคิดที่อยู่ในผลงานแต่ละชิ้น เพื่อสร้างมุมมองและประสบการณ์ใหม่ๆ ต่อการรับชมศิลปะนามธรรมจากสามศิลปิน ที่มีความแตกต่างทั้งทางด้านรูปแบบและเนื้อหา ในนิทรรศการ Constructive Interference ที่ MATDOT art center จัดแสดงตั้งแต่วันนี้ถึงวันที่ 2 กรกฎาคม 2023